Można ją spotkać niemal wszędzie, choć na pogórzu i w górach jest bardzo rzadkim gatunkiem, zaś w Bieszczadach w ogóle nie występuje.

W drzewostanach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, podobnie jak w całej Polsce, jest również gatunkiem dominującym – jej udział powierzchniowy wynosi ok. 61%.

To iglaste zimozielone drzewo dorasta do 30-40 m. wysokości. Rosnąc w skupiskach leśnych wykształca prosty pień z wysoko umieszczoną koroną, podczas gdy samotne osobniki mają korony rozłożyste i dość gęste.

Kora młodych sosen (a także górnych części pni drzew dojrzałych) jest ciemnopomarańczowa, łuszcząca się, cienka, dopiero z wiekiem brązowieje, staje się coraz grubsza, z głębokimi bruzdami. Sosnowe igły są lekko skręcone wokół swojej osi, ułożone w stosunku do siebie w kształcie litery V, osiągają od 4 do 7 cm długości. Szyszki od 3 do 7 cm długości, osadzone są na krótkich szypułkach, początkowo zamknięte, z czasem otwierają się przybierając dość szeroki owalny kształt.

Drzewo to posiada liczne przewody żywiczne, biegną wzdłuż pnia i konarów, dlatego z uszkodzonego miejsca przez długi czas wypływają duże ilości żywicy. Cechę tę dawniej wykorzystywano w Polsce dość powszechnie pozyskując żywicę w celach gospodarczych poprzez tzw. żywicowanie, polegające na nacinaniu kory pnia i zbiorze wyciekającej substancji do umieszczonych pod nacięciem pojemników. Jednak nieumiejętnie wykonane nacięcia (np. zbyt głębokie lub na zbyt dużej powierzchni) było powodem uszkodzenia drzewa, prowadząc m.in. do mniejszej odporności na choroby i szkodniki.

Sosna jest gatunkiem o małych wymaganiach siedliskowych – stosunkowo ubogie gleby to dla niej optymalne warunki rozwoju. Dlatego też jej udział w drzewostanach Puszczy Solskiej, której gleby stanowią głównie piaski oraz ubogie gleby bielicowe, wynosi aż 90%. Warto zwrócić uwagę, że na tych terenach wytworzył się tzw. ekotyp sosny puszczańskiej, który akceptuje zacienienie i dobrze odnawia się w sposób naturalny. Z kolei w innej części lubelskiej dyrekcji LP, na terenie Nadleśnictwa Strzelce, występuje lokalny ekotyp sosny zwyczajnej, tzw. „sosna matczańska", której charakterystyczną cechą pnia jest dachówkowata korowina, zaś drewno posiada wyjątkowo wysokie właściwości techniczne.

Mimo że najlepsze do kominków jest drewno liściaste, to drewno sosnowe również stanowi opał dość dobrej jakości. Zaletą jest miękkość drewna, dzięki czemu łatwo się rąbie. Czas suszenia wynosi około roku. Spala się jasnym płomieniem, który szybko nagrzewa piec. Jest dobre na rozpałkę. Ze względu na dużą zawartość żywicy dymi w pierwszej fazie spalania. Co ciekawe, doskonałym materiałem opałowym są także szyszki. 

Roślina ta znajduje szerokie zastosowanie – przydatne jest nie tylko drewno, ale także kora, gałęzie, szyszki, igliwie czy sosnowe pąki. Drewno, choć średnio trwałe, to dzięki niskiej twardości łatwo poddaje się obróbce – bez większego wysiłku można je przycinać, wygładzać, nawiercać, frezować, szlifować. Cechuje się dobrą wytrzymałością mechaniczną i wysoką wchłanialnością impregnatów, stąd wykorzystanie m.in. w budownictwie, przemyśle stolarskim, meblarskim, papierniczym. Jest odpowiednie na okleiny zewnętrzne, na sklejkę, do celów konstrukcyjnych, na stolarkę okienną i drzwiową, podłogi, podkłady kolejowe, maszty czy stemple kopalniane. Może być także zastosowane w stolarce artystycznej, do budowy skrzyń, pojemników, a także na węgiel drzewny i na rozpałkę. Pozyskiwane z tego drzewa olejki eteryczne znajdują zastosowanie w wielu działach gospodarki, w tym w branżach perfumeryjnych, kosmetycznych i w lecznictwie.

Wśród leczniczych właściwości wymienia się m.in. działanie wykrztuśne (stymuluje czynności wydzielnicze błon śluzowych górnych dróg oddechowych), odkażające (niszczy drobnoustroje w gardle i jamie ustnej), relaksujące. Z kolei dziegieć sosnowy (produkt suchej destylacji gałęzi, kory i /lub drewna sosny) wykazuje silne właściwości odkażające i przeciwgrzybicze; wchodzi w skład maści siarkowej używanej przy wszelkich chorobach skórnych.

Strzelistość sosen sięgających chmur, powszechna obecność w polskim krajobrazie, żywiczny aromat sosnowych borów – to wszystko sprawiało, że drzewo to wielokrotnie wspominane było w utworach literackich polskich pisarzy i poetów, by wymienić tu choćby Marię Konopnicką, Jana Brzechwę, Bolesława Prusa czy Władysława Reymonta. Na zakończenie cytat z utworu „Kołysanka” poety Teofila Lenartowicza:

- Co przynosisz mi z oddali?

- Nie maliny, nie orzechy,

Nie sznur pereł czy korali,

Lecz westchnienia i uśmiechy,

Szum żywicznej polskiej sosny,

Świeżość ojczystego chleba.